De Stichting Militair Ruitersportcentrum 'Marcroix' (MRC) is gelieerd aan de Militaire Ruitersportvereniging 'Te Paard!’.
Amersfoort-Leusden: waar de hippische sport in Nederland ontstond
Net als in andere landen is de hippische sport in Nederland aan het begin van de 20e eeuw ontstaan uit de militaire ruitersport, die eind 19e eeuw voortkwam uit de inzet van paarden door de bereden wapens van het leger: de Artillerie en de Cavalerie.
Zo werd de KNHS (Koninklijke Nederlandsche Hippische Sportfederatie) in 1923 opgericht op initiatief van de KMSV (Koninklijke Militaire Sportvereeniging, klik hier). Zoals hierna wordt uiteengezet, ontstond de miltiaire ruitersport destijds in de regio Amersfoort-Leusden.
In 1886 werd de KMSV opgericht als koepel voor de militaire ruitersport. Daarmee was zij de eerste landelijke hippische organisatie. De KMSV stond aan de basis van vele hippische wedstrijden en disciplines, zoals langeafstandrijden, nu endurance geheten (1887); de military, nu eventing geheten (1903); de moderne vijfkamp (1916); en vele nationale kampioenschappen (sinds 1895). Verder was de KMSV in 1912 een van de oprichters van NOC*NSF, stond zij in 1919 aan de basis van de nog steeds in Leusden gevestigde KNJV en in 1923 van de KNHS, en organiseerde zij de hippische disciplines op de Olympische Spelen van 1928 in Amsterdam.
Mede door de vele wedstrijden die de KMSV organiseerde, waren haar (militaire) leden en hun paarden uiterst succesvol. In totaal kwamen van 1920 tot 1948 dertig militaire ruiters uit op zes Olympiades: vijftien maal in military (eventing), elf maal moderne vijfkamp, tien maal springen en acht maal dressuur. Zij behaalden in totaal vijf gouden, drie zilveren en een bronzen medaille, individueel en in teamverband (enkelvoudig geteld) op de Olympische Spelen van 1924 (Parijs), 1928 (Amsterdam), 1932 (Los Angeles) en 1936 (Berlijn). De twee meest succesvolle combinaties waren de latere cavaleriegeneraals Charles Pahud de Mortanges met Marcroix en Dolf van der Voort van Zijp met Silver Piece. De eerste staat in de olympische medaillespiegel met vier gouden medailles in eventing nog steeds vóór Anky van Grunsven, die er een halve eeuw later drie in dressuur behaalde.
Ook op bestuurlijk en regelgevend gebied was Nederland in de hippische sport destijds al toonaangevend. Zo waren generaal Gerrit Maris en kolonel jhr Karel Quarles van Ufford van 1927 tot 1939 niet alleen voorzitter van de KMSV, maar tegelijkertijd ook van de KNHS én de wereldwijde FEI. Kortom Nederland heeft op (militair-)hippisch gebied zonder twijfel een illuster verleden.
In brede zin vonden die activiteiten destijds in heel Nederland plaats. Veel wedstrijden werden namelijk in of tussen garnizoenssteden georganiseerd waar kazernes van bereden wapens lagen. Maar het hart van die activiteiten lag in de regio Amersfoort-Leusden.
Dit omdat op de Prins Willem III-kazerne in Amersfoort de in 1857 opgerichte militaire Rijschool was gevestigd, met de destijds beroemde Manege van Burmania Rengers - net zoals er in Wenen, Hannover en Saumur beroemde militaire rijscholen waren. Hier leerden militairen van de bereden wapens paardrijden. Het doel daarbij was vooral ook om hen uiteindelijk goed te leren terreinrijden; dat is immers hoe de bereden wapens werden ingezet. Veel van de oefeningen en wedstrijden vonden daarom plaats op en rond de militaire oefenterreinen de Vlasakkers en de Leusderheide en Landgoed Den Treek bij Amersfoort plaats. Voorbeelden hiervan zijn:
Na WO II verdween het paard uit de militaire organisatie en nam de civiele ruitersport onder auspiciën van de KNHS het voortouw. De KMSV werd omgezet in het nog altijd bestaande KMSV-Fonds. De militaire ruitersport leefde - en leeft - echter voort. Zo werd in 1956 in Amersfoort de Militaire Ruitersportvereniging ‘Te Paard!’ opgericht om de activiteiten van de KMSV voort te zetten. En op 1 oktober 1961 werd op de Bernhardkazerne in Amersfoort de eerste steen gelegd voor Militair Ruitersportcentrum ‘Marcroix’. Klik hier en hier voor de vroege geschiedenis van het MRC.
De nieuwe manege werd vernoemd naar het legendarische militarypaard Marcroix van de latere Luitenant-generaal der Cavalerie Charles Pahud de Mortanges, een van slechts drie paarden ooit die drie gouden olympische medailles in eventing behaalden. Zo trad MRC in de voetsporen van de vroegere Rijschool op de Prins Willem III-kazerne in Amersfoort.
Van 1961 tot 2021 hebben duizenden militairen én niet-militairen op het MRC leren paardrijden en werden er talloze wedstrijden en kampioenschappen op de Bernhardkazerne georganiseerd. Ook de niet-militaire ruiters zijn van groot belang voor het voortbestaan van het MRC, omdat het paard na WO II uit de krijgsmacht verdween en de exploitatie alleen in civiel-militaire samenwerking haalbaar bleek.
Zestig jaar na de bouw, in 2021, heeft Defensie alle terreinen van de Bernhardkazerne zelf nodig. Het bestuur van het MRC heeft daarom een zo mogelijk nóg geschiktere locatie gevonden voor haar manege, namelijk op Landgoed Den Treek-Henschoten in Leusden, direct tegenover de inmiddels verdwenen renbaan aan de Leusderheide bij Amersfoort.
Zo zet het MRC inmiddels bijna 165 jaar hippische instructie voort, exact in de regio waar de hippische sport 135 jaar geleden in Nederland ontstond. Net als destijds de kerngedachte was, kan hier niet alleen in de binnen- en buitenmaneges, maar ook in het terrein worden gereden.
Springen (sinds 1895)
Eventing (sinds 1903)
Dressuur (sinds 1923)
Vijfkamp (sinds 1927)
