Vandaag, 2 juli 2025, is het precies 400 jaar geleden dat voor het eerst een cavalerie-eenheid werd ingezet om het Nederlandse staatshoofd te paard te begeleiden. Deze taak wordt tot de dag van vandaag uitgevoerd door het Cavalerie Ere-Escorte.
De traditie van bereden escortes begon op 2 juli 1625. Die dag formaliseerde stadhouder Frederik Hendrik van Oranje, die kort tevoren was benoemd tot kapitein-generaal van het Staatse leger, zijn bestaande eenheid kurassiers als Garde te Paard. Die eenheid groeide uit tot een regiment, met als hoofdtaken het begeleiden en beveiligen van de stadhouder - zowel bij officiële gelegenheden als op het slagveld.
Frederik Hendrik, zoon van Willem van Oranje en Louise de Coligny, kreeg de bijnaam de Stedendwinger vanwege zijn militaire successen tijdens de Tachtigjarige Oorlog. Hij bouwde voort op het militaire en diplomatieke fundament dat was gelegd door zijn halfbroer en voorganger als stadhouder, de grondlegger van de Nederlandse krijgsmacht Maurits van Oranje, en droeg zo bij aan de verdere groei van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden tot een Europese grootmacht. De Garde te Paard begeleidde de stadhouder bij tal van staatsaangelegenheden.
Prins Maurits en Prins Frederik Hendrik te paard
(Pauwels van Hillegaert, ca. 1630-1635; Rijksmuseum)
Deze traditie werd voortgezet na de totstandkoming van het Koninkrijk der Nederlanden in 1813. Bij Koninklijk Besluit nr. 20 van 17 maart 1815 werd bepaald dat het staatshoofd bij de Groote Ceremoniën van Staat wordt begeleid door een detachement cavalerie. Dat jaar werd Koning Willem I bij zijn intocht in Brussel geëscorteerd door een van de cavalerieregimenten, voorafgegaan door hun bereden orkest.
Bij het halfjaarlijks verplaatsen van de hofhouding tussen Den Haag en Brussel werd het escorte aanvankelijk geleverd door het lokaal gelegerde cavalerieregiment. Na de Belgische afscheiding in 1830 veranderde de stationering van de regimenten. Hierdoor leverde het 3e Regiment Huzaren vijfenzestig jaar paleiswachten en escortes. Het werd bekend als de Rode Huzaren (vanwege de rode attila) en kreeg de bijnaam Hofregiment. Vanaf 1867 tot 1912 werden de escortes uitgevoerd in attila; van 1912 tot 1939 in veldgrijs tenue, met kolbak.
Na de oorlog werd bij de opbouw van de nieuwe Landmacht geen plaats meer ingeruimd voor eenheden te paard. Toch werd bij de inhuldiging van Koningin Juliana in 1948 een gelegenheidsescorte geformeerd uit cavalerie- en artillerieofficieren. Een vergelijkbare inzet volgde in 1966 bij het huwelijk van Prinses Beatrix en Prins Claus. Datzelfde jaar werd de Stichting Cavalerie Ere-Escorte opgericht, met als doel het in stand houden van de traditie van bereden escortes door de Cavalerie.
Sinds 1972 wordt jaarlijks weer een Prinsjesdagescorte samengesteld, in attila. Tot 1999 gebeurde dit onder leiding van de de Stichting Cavalerie Ere-Escorte; in 1999 werd het Cavalerie Ere-Escorte een reserve-eenheid van de Koninklijke Landmacht. Sinds 2020 is de Stichting Cavalerie Ere-Escorte verantwoordelijk voor ondersteuning en traditiebeheer, en Defensie voor de activering en uitvoering van de inzet van de eenheid.
Vandaag, 400 jaar na de formering van de Garde te Paard door stadhouder Frederik Hendrik, vervult het Cavalerie Ere-Escorte nog steeds deze taken voor Koning Willem-Alexander op Prinsjesdag, bij koninklijke huwelijken, inhuldigingen en bijzettingen, en bij bijzondere militaire gelegenheden.
Generaal-majoor der Cavalerie bd Henk Morsink, voorzitter Stichting Cavalerie Ere-Escorte: 'Met trots kijken we vandaag terug op vier eeuwen traditie en escortes ten dienste van het staatshoofd. En met net zoveel overtuiging kijken we vooruit, nu elk jaar ruiters en stafleden, vaak na decennia trouwe dienst, het erfgoed doorgeven aan nieuwe, enthousiaste escorteurs. Deze unieke samenwerking tussen een particuliere stichting en een militaire reserve-eenheid maakt het mogelijk om historisch ceremonieel op eigentijdse wijze in stand te houden'.
Klik hier voor een gedetailleerde chronologie sinds 1625 van de hand van Luitenant-kolonel der Cavalerie bd Corstiaan de Haan en hier voor beelden van de Groote Ceremoniën van Staat sinds 1815.
